Talkshow Bomen in de Jungle over groene daken en gevels

Op woensdag 12 april stond de talkshow van Jungle Amsterdam in het teken van groene daken en gevels. De presentatie lag in handen van Leon Paquay, die o.a. verantwoordelijk is voor het project Cruquius Circulair, een plan uitgedacht door een aantal bewoners en ondernemers van Cruquius Eiland.

De avond begon met een inleidend verhaal van Leon over de vele onbenutte mogelijkheden voor Amsterdam en met name voor de Dapperbuurt om te vergroenen. Het huidige groen bestaat vooral in de binnentuinen, maar met de vele platte daken en gevels die de buurt rijk is, zijn er volop kansen om de buurt aantrekkelijker en leefbaarder te maken.

De gasten waren Marinus Knulst van Natuurlijk IJburg , Maarten Terpstra community manager van de Knowledge Mile en o.a. verantwoordelijk voor het Daklab van de HvA en tot slot Dick de Gunst van Van Heeswijk Architecten die veel groen projecten hebben gerealiseerd, waaronder de daktuin van de Boel op de Zuidas. Helaas was Jan Henk Tigelaar van de Gezonde Stad wegens ziekte verhinderd.

Marinus Knulst hield als eerste een presentatie over de VvE op IJburg waar hij penningmeester van is en die langzaamaan verduurzaamdhttp://www.natuurlijkijburg.nl/. Marinus vertelde dat de IJburgers IJburg over nemen. Zij willen zelf bepalen hoe hun buurt eruit komt te zien. Toen zij 12 jaar geleden op IJburg kwamen wonen was er vooral veel zand en steen. In het begin moest er veel weerstand overwonnen worden, zouden de panden niet in waarde verminderen door groene daken en gevels? Marinus heeft steeds vanuit behoefte en mogelijkheden geredeneerd en niet vanuit problemen. Als mensen iets niet zien zitten, dan doen we het niet. Uiteindelijk hebben ze ideeën laten ontwikkelen door Groenhorst hoveniers, een opleidingsinstituut voor hoveniershttp://www.groenhorst.nl/opleidingen/vakbekwaam-hovenier . Dit was een manier om voor weinig geld inspirerende ideeën op te doen. Diverse leerlingen van Groenhorst hebben plannen gemaakt en bruikbare planten uitgezocht. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een mooi groen dak met sedum en zonnepanelen. Volgens Marinus ligt de grootste winst in het feit dat er meer vertrouwen is ontstaan binnen de VvE. Het is een echte vereniging geworden, er zijn meer sociale contacten, ze zijn groener, duurzamer en socialer geworden door dit project. Groen zorgt voor saamhorigheid. Geld heeft uiteindelijk nooit een grote rol gespeeld, uiteindelijk hebben ze zelfs meer geld in kas dan voorheen. Dit leidt ertoe dat ze nu ook scholen in de buurt benaderen om te verduurzamen. Ook hier moet volgens Marinus de regel gelden, dat als men er geen zin in heeft, dan doen we het gewoon niet. Na een gesprek van drie minuten is duidelijk of er motivatie genoeg is om dit project in te zetten. Volgens Marinus is het vooral ook belangrijk dat er geen druk ontstaat. Zijn VvE heeft voor 10 jaar een contract voor onderhoud met een hoveniersbedrijf afgesloten. Bewoners die mee willen helpen met het onderhoud zijn natuurlijk welkom, maar er is geen dwang, zo voorkom je dat mensen elkaar verwijten gaan maken. Het project is met eigen geld van de VvE en met subsidie van de gemeente Amsterdam tot stand gekomen.

Vervolgens gaf Dick de Gunst van Van Heeswijk Architecten http://heeswijk.nl/projecten/ een presentatie van een aantal groen projecten die zij verwezenlijkt hebben. Hieronder zijn bijvoorbeeld de binnentuin van de Hermitage, het entreegebouw van het van Goghmuseum, maar ook de daktuin van de Boel op de Zuidas http://heeswijk.nl/projecten/#!de-boel-renovatie. Deze daktuin die maar liefst 750 m2 groot is, is in opdracht van woningbelegger Vesteda tot stand gekomen. Hierdoor is er van een andere benadering uitgegaan, dan bij het voorgaande project van Marinus Knulst, waar de bewoners bepaalden wat er ging gebeuren. De opdracht bij de Boel was om een oud onaantrekkelijk gebouw, een nieuwe aantrekkelijke uitstraling te geven en wat maakt een gebouw nu aantrekkelijker dan veel groen? De boel was een groot gesloten grijs flatgebouw en er moest heel wat aangepast worden om het geschikt te maken voor zo’n groot oppervlakte groendak. Het dak zelf moest worden verstevigd met bewapening en beton, de schoorstenen die op het dak stonden zijn verlengd, zodat de warme lucht de planten niet schaadt. De ventilatie uitgangen zijn ommanteld en voorzien van verlichting en stopcontacten, zodat de bewoners op het dak hun laptop kunnen aansluiten of telefoon kunnen opladen. Rondom is een glazen omheining geplaatst van 1,20 meter hoog (wettelijke norm) zodat het volledig transparant bleef, maar ook de wind tegenhoudt. Op het dak schijnt het dan ook goed toeven te zijn, waait het beneden, dan is het op het dak toch vrijwel windstil. Verder is er mooi meubilair geplaatst, waarbij natuurlijk ook duurzaam hout is gebruikt. De bewoners, die in het middensegment zitten (huur 900 à 1000 euro per maand), in leeftijd tussen 25 en 35 zijn en meestal hun eerste eigen huis bewonen, voelen zich volledig thuis op het dak. Hoewel zij zelf dus eigenlijk geen inspraak hebben gehad, is ook hier het groene dak een aantrekkelijke ontmoetingsplaats geworden en draagt het bij aan de sfeer en saamhorigheid onder de bewoners.

Dick benadrukte nog het belang van de aanleg van een groen dak door professionals, veel problemen, van verzakking en lekkage ontstaan door uitvoer door amateurs. Het gevolg is dat veel mensen onterecht huiverig zijn voor het aanleggen van een groen dak. Mits door deskundigen uitgevoerd zijn er geen risico’s.

De kosten van dit dak? Dick noemde een bedrag van 2 ton, wel is er voor dit dak ook weer een flink bedrag aan subsidie verleend. Op de zuidas kampt men met enorme problemen van wateroverlast bij hevige regenval. Het gebied is zo versteend, dat het water niet meer weg kan en tot grote problemen kan leiden. De aanleg van groene daken is hiervoor zeker een deel van de oplossing. Dit was dan ook de reden dat de gemeente graag een steentje bijdroeg, hoewel deze uitspraak in dit kader misschien niet heel gepast is.

Tot slot nam Maarten Terpstra, community manager van het project de Knowledge Mile het woordhttp://knowledgemile.amsterdam/home. The Knowledge Mile is het gebied tussen het Waterlooplein en de Rembrandttoren. Een samenwerkingsproject opgezet door de HvA en de UvA, waarin inmiddels 66 samenwerkingspartners zitten, 60 projecten tot stand zijn gekomen, 60.000 studenten en 30.000 bewoners bij zijn betrokken. De taak van Maarten is om al deze verschillende partijen met elkaar te verbinden. Het gebied dat nu is betiteld als Knowledge Mile staat bekend als het meest grauwe, onveilige en vervuilde stuk van Amsterdam. Uitdagingen zijn dan ook om de luchtkwaliteit, de leefbaarheid en de openbare ruimte te verbeteren. Het aanleggen van meer groen is hiervoor een belangrijke kans. Bij deze projecten wordt o.a. samengewerkt met cliënten van de reclassering, studenten van de HvA, die onderzoek doen en groenprojecten begeleiden en onderhouden. Er zijn ‘slimme’ plantenbakken neer gezet, die de hoeveelheid fijnstof meten, om zodoende te kunnen bepalen of alle genomen maatregelen ook daadwerkelijk effect hebben.

Het project waarvoor Maarten gevraagd was door de Jungle is het groene dak dat zich op het Benno Premselahuis bevindt. Dit dak, dat ook eetbare planten bevat, is mede tot stand gekomen met hulp van Amsterdam Rainproof https://www.rainproof.nl/, een organisatie die kan adviseren als je van plan bent om een groen dak aan te gaan leggen, of andere maatregelen wilt nemen, om wateroverlast in de stad te beperken. Het Daklab op het Premselahuis heeft uiteindelijk 40 euro per m2 gekost. Het project, een dak van 400 m2 is nog steeds in ontwikkeling, zo komt er binnenkort een onderdeel bij, waarbij een sedumdak wordt aangelegd dat op algen groeit. Dit zou nog meer effect opleveren voor de vermindering van fijnstof. Dit project komt tot stand met behulp van de Dakdokters http://dakdokters.nl/. En inmiddels wordt er ook regenwater opgevangen waarvan bier wordt gebrouwen. Uiteraard nadat het gezuiverd is.

Inmiddels zijn er diverse groene daken langs de Wibautstraat en de Weesperzijde en dit moeten er in de toekomst nog veel meer worden. Kort geleden is dit dan ook gevierd met een feestje, waarbij de verschillende daktuinen voor publiek toegankelijk waren, inclusief live muziek en BBQ.

Tussendoor kwamen er vragen uit het publiek. Hieronder nog een paar van die vragen.

Hoe kun je ook balkons vergroenen, voor de mensen die geen plat dak ter beschikking hebben.?

Hoe kun je de biodiversiteit in de binnentuinen vergroten.?

Wat kun je op kleine schaal doen?

Er bestaan nogal tegenstrijdige berichten over het effect van groen op de vermindering van fijnstof, wordt hier in Amsterdam ook onderzoek naar gedaan? Antwoord: Er staat meetapparatuur langs de Wibautstraat die het gehalte fijnstof in de lucht meet.

Meer groen lost niet alle problemen rond luchtvervuiling op, moeten we niet parallel daaraan op de Knowledge Mile een 30 km zone instellen? Antwoord: Hiervoor lijkt geen draagvlak te zijn, het bleek al onmogelijk om voor 1 dag de Wibautstraat af te sluiten voor een evenement.

Hoe veilig is het om eigen groente te kweken in de Wibautstraat? Antwoord: Bakker Hartog had een plan om koren te verbouwen in de middenberm van de Wibautstraat, de verhaal is dat roet en fijnstof in het kaf blijft zitten en niet tot het koren zelf doordringt. Ook het opgevangen regenwater dat voor bier wordt gebruikt is vooraf onderzocht en goed bevonden om na zuivering voor het brouwen van bier te gebruiken.

Er zijn diverse vragen uit het publiek gekomen, waarbij informatie gevraagd wordt over met name kleinschalige toepassingen van groen op gevels en daken. Het lijkt dan ook zinvol om een volgende talkshow te organiseren over met name deze onderwerpen, wat kun je thuis doen aan kleinschalige groenprojecten, zonder dat hier enorme oppervlaktes en bedragen mee gemoeid zijn.

Nadat de gespreksleider Leon Paquay de gasten had bedankt voor hun bijdrage, was er nog de gelegenheid om aan de bar een drankje te drinken en met de gasten na te praten.

Handige websites als je meer informatie zoekt, of advies nodig hebt:

De Dakdokters http://dakdokters.nl/

Amsterdam Rainproof https://www.rainproof.nl/

Rooftop Revolutions https://www.rooftoprevolution.nl/

De Gezonde Stad http://www.degezondestad.org/

Jannekee Jansen op de Haar