Pantanal Poética

Op 19 januari jongst leden vond er een bijzondere ‘happening’ plaats in de sfeervolle ambiance van Jungle Amsterdam, hét centrum voor cultuur en maatschappelijke betrokkenheid in Amsterdam Oost.

Aan de hand van muziek, Braziliaanse hapjes, audiovisuele en persoonlijke verhalen, werd de goed gevulde zaal – jong en oud – meegenomen op reis door een fascinerend natuurgebied, dat ongeveer vijf keer zo groot is als Nederland.

De Pantanal, het op de grens van Bolivia, Paraguay en vooral in Brazilië gelegen ‘wetland’, dat gedurende de helft van het jaar voor 80% overstroomd wordt, herbergt meer dan 1100 verschillende planten en vele verschillende diersoorten zoals de reuzenotter, de laagland tapir, de kaaiman, hyacintara’s  – de grootste papegaai ter wereld -, de grote miereneter, de capibara, de anaconda, en uiteraard de jaguar, de ongekroonde koning van de Midden-en Zuid-Amerikaanse jungle en drasgebieden.

Sommige mensen beweren zelfs dat er in de Pantanal meer biodiversiteit bestaat dan in de Amazone. Het lijkt me stug, maar volgens een van de sprekers ‘ontploft het leven’ na de regen in de door negen dammen omgeven ‘Rivers of Imagination’… Wie ben ik om dat te ontkennen?

Onder begeleiding van de virtuoze blinde (jazz)pianist Bert van den Brink en ras muzikanten Bart Fermie (percussie) en Theo de Jong (bass), liet multi-talent Heleen van den Hombergh zich van haar beste kant zien in deze tweede sessie van het zogenaamde Green Beat Café (zie www. greenbeatperformers.nl).

Het muzikale programma bestond uit schitterende solo’s van Bert en nummers van Heleen, zoals Rivers of Imagination, Calling the Rain, Jaguar en Devils Throat, die alle mede geïnspireerd zijn op natuurlijke zaken zoals het wassende water, droogte, de traagheid van de luiaard en kracht van de jaguar. Bart Fermie gaf daarnaast een prachtige Zuid-Amerikaanse percussie masterclass.

De diepe stem van Heleen en combinatie van soul, jazz en diverse Braziliaanse ritmes, liet het betrokken publiek niet onberoerd. De quote van Bert over Heleen: ‘Liefde op het eerste gehoor’, was voor velen dan ook van toepassing, zeker voor mij. De ‘vibe’ in de Jungle en interactie met het publiek was meer dan uitstekend.

Het audiovisuele gedeelte bestond voornamelijk uit een reportage van een muzikale reis die Heleen naar het gebied heeft gemaakt in het kader van Green Beat, met mooie nummers van diverse lokale grootheden. Bovendien gaf Harco Koster, die voor het Wereld Natuur Fonds coördinator van Latijns-Amerika is, een uitgebreide presentatie, waaruit bleek dat zaken als ontbossing, grootschalige veehandel, en verbouwing van suikerriet en palmolie nog steeds een grote bedreiging vormen. Daarnaast liet hij ons foto’s van vele prachtige en unieke dieren zien, zoals een hert met een soort van zwemvliezen tussen de poten…

Na het zien en horen van alle informatie was voor mij een ding duidelijk: bij leven en welzijn ga ik ooit – met de inspirerende muziek van Green Beat in mijn achterhoofd – naar de nu nog niet door toeristen overspoelde Pantanal, de poëtische parel van Zuid-Amerika.

De twee briljante muzikale toegiften werden gevolgd door een meer dan terechte staande ovatie. De avond was één groot succes; een enerverend moment in het nog jonge bestaan van Jungle Amsterdam.

Ik kijk nu al uit naar de volgende keer!

Epiloog

Geïnspireerd door deze zeer amusante en interessante avond, besloot ik de volgende dag Artis aan te doen om het onlangs geopende nieuwe verblijf voor de jaguars te bezoeken, zodat ik het in Zuid-Amerika van oudsher bijna heilige dier misschien eens van dichtbij kon aanschouwen.

Van verre zag ik een van de jaguars – het niet zwarte – pontificaal als een veldheer op de top van een boom de omgeving verkennen. Ik was direct diep onder de indruk van ‘het dier dat dood met één sprong’, een term die verwijst naar de eigenlijke betekenis van het inheemse woord yaguara.

Toen ik niet lang daarna via een van de apart aangelegde stenen formaties de kat slechts gescheiden door twee netten tot op minder dan een meter kon benaderen en diep in de ogen kon kijken, was ik helemaal om. Dit zijn fantastische dieren!

Hoewel het in principe natuurlijk beter zou zijn als dit soort relatief grote dieren vrij in het wild leven met de ruimte die ze nodig hebben en verdienen, is het een enkele keer misschien logisch – sommige met uitsterven bedreigde dieren worden in gevangenschap namelijk ouder – of vooral praktisch om bepaalde dieren in tuinen te houden, met name om educatieve – en voortplantingsredenen.

De majestueuze katten in Artis zijn bijvoorbeeld onderdeel van een programma dat betrekking heeft op het Argentijnse ‘wetland’ Iberá. De jaguar is in dit gebied, dat bijna even groot is als de Wadden, een kleine zestig jaar niet meer waargenomen.

Onlangs is er echter een afgebakend kweekcentrum van anderhalve hectare letterlijk in de natuur opgezet met twee grote katten, zodat aanpassing en uitzetting waarschijnlijk eenvoudiger wordt. Een hoopvolle ontwikkeling, zeker gezien het feit dat er in mijn beleving veel te veel dierentuinen bestaan, louter voor vermaak van de mens.

Het goede nieuws is dat ik vanuit betrouwbare bron heb vernomen, dat de twee jaguars nu al hebben gepaard en dat er binnen tien weken wellicht 1-4 welpen ter wereld zullen komen in Amsterdam, die later kunnen worden uitgezet. Laten we hopen dat de top van de piramide na zestig jaar eindelijk wordt hersteld!

Lennaert